Lekcje - Klasa 5
Drodzy uczniowie, na tej stronie znajdziecie informacje do wybranych tematów,
które pozwolą Wam lepiej powtórzyć i poszerzyć wiadomości z danego tematu.
Mapa
Mapa to obraz powierzchni Ziemi lub jej fragmentu widzianego z góry, przedstawiony na płaszczyźnie i w pomniejszeniu. Elementy mapy to: tytuł, treść, skala, legenda, siatka kartograficzna.
Skala mapy
W tej lekcji dowiesz się:
Co to jest skala.
Jakie są rodzaje skali.
Jak porównać skale.
Jak zamienić skale.
Odległości na mapie i w terenie
Do obliczenia odległości na mapie i w terenie będą nam potrzebne przybory: kroczek, linijka lub cyrkiel. Dokładny pomiar odległości w terenie można łatwo uzyskać korzystając z podziałki liniowej.
Południki i równoleżniki
Ziemia jest trzecią planetą Układu Słonecznego (licząc od Słońca). Kształtem przypomina kulę, choć w rzeczywistości jest spłaszczona przy biegunach. Ziemia nieustannie obraca się wokół własnej osi nazywanej osią ziemską. Jest to umowna prosta, która biegnie przez środek Ziemi i łączy biegun północny i biegun południowy.
Kontynenty i oceany
Na Ziemi znajduje się 7 kontynentów oraz 5 oceanów. Na tej lekcji poznasz ich rozmieszczenie. Dowiesz się także, jakie są najważniejsze wielkie formy ukształtowania terenu.
Pierwsze podróże geograficzne
Już w czasach prehistorycznych ludzie przemieszczali się w poszukiwaniu sprzyjających warunków do życia. Tym samym stawali się nieświadomymi odkrywcami nowych terenów. Na większą skalę zaczęto dokonywać odkryć jeszcze w czasach starożytnych. Celem podróży pierwszych cywilizacji Starożytnego Egiptu, Mezopotamii, Persji, Grecji, czy Rzymu, były zbrojne podboje i chęć zdobycia nowych terytoriów w basenie Morza Śródziemnego.
Różnorodność krajobrazów w Polsce
Na krajobraz składa się wszystko to, co widzimy patrząc na powierzchnię Ziemi, czyli jej wygląd. Wyróżniamy krajobraz naturalny – stworzony przez przyrodę oraz kulturowy (antropogeniczny) – stworzony przez człowieka.
Krajobraz nadmorski - Wybrzeże Słowińskie
Wybrzeże Słowińskie leży w Północnej Polsce w środkowej części pasa pobrzeży. Krajobraz Wybrzeża Słowińskiego został ukształtowany przez wiatr, fale morskie i prądy morskie.
Krajobraz pojezierny
Na południe od pasa pobrzeży rozciąga się pas pojezierzy. Występuje tam krajobraz pojezierny. Duży wpływ na powstanie takiego krajobrazu miał lądolód, czyli pokrywa lodowa o dużej grubości, zajmująca rozległy obszar lądu. W skład pasa pojezierzy wchodzą trzy duże pojezierza: Pojezierze Pomorskie, Pojezierze Wielkopolskie, Pojezierze Mazurskie, które dzielą się na mniejsze obszary.
Krajobraz nizinny
Na południe od pasa pojezierzy rozciąga się pas nizin środkowopolskich. Należą do nich: Nizina Południowowielkopolska, Nizina Śląska, Nizina Mazowiecka, Nizina Północnopodlaska oraz Nizina Południowopodlaska. Nizina Mazowiecka położona jest w dorzeczu środkowej Wisły, której centralną część zajmuje Kotlina Warszawska.
Krajobraz wielkomiejski
W tym temacie:
- dowiesz się jakie są największe miasta w Polsce,
- poznasz cechy dużego miasta,
- dowiesz się jakie funkcje pełni Warszawa,
- poznasz główne atrakcje turystyczne Warszawy.
Krajobraz miejsko-przemysłowy
Przed milionami lat na terenie Wyżyny Śląskiej panował ciepły i wilgotny klimat. Były to znakomite warunki do rozwoju roślin. Ogromne ilości ich szczątków gromadziły się w bagnach i płytkich wodach; były zasypywane przez piasek i muł nanoszony wraz z wodami rzek. W ciągu ponad 300 mln lat bez dostępu tlenu i pod wielkim ciśnieniem przekształciły się w pokłady węgla kamiennego.
Krajobraz rolniczy
Wyżyna Lubelska jest przykładem regionu, w którym dominuje rolnictwo.
W tym temacie dowiesz się między innymi:- gdzie leży Wyżyna Lubelska,
- dlaczego jest to region rolniczy,
- jakie są cechy krajobrazu wiejskiego.
Krajobraz krasowy
Krajobraz krasowy to taki specjalny rodzaj miejsca na ziemi, który wygląda inaczej niż zwykłe krajobrazy. Powstaje on w wyniku działania wody na skały, szczególnie na skały wapienne. Kiedy deszcz pada na te skały, woda powoli je rozpuszcza, tworząc różne kształty i formy. Wyobraź sobie, że woda działa jak magiczna gumka, która rysuje różne wzory na skale. Dzięki temu powstają jaskinie, podziemne rzeki, doliny, a nawet takie dziwne, okrągłe dziury w ziemi zwane lejami krasowymi.
Krajobraz wysokogórski - Tatry
Krajobraz wysokogórski to taki magiczny, górski świat, gdzie góry są bardzo wysokie, a widoki zapierają dech w piersiach! Kiedy idziesz w takie miejsce, widzisz bardzo strome i wysokie szczyty, które mogą być pokryte śniegiem, nawet latem. Drzewa rosną tylko na niższych partiach, a wyżej jest tylko trawa, kamienie, a potem już tylko skały i śnieg. Przykładem krajobrazu wysokogórskiego w Polsce są Tatry, a tak dokładnie to Tatry Wysokie.
Strefy klimatyczne i krajobrazowe na świecie
Klimat danego miejsca wpływa na to, jakie rośliny i zwierzęta mogą tam żyć. W ciepłych i wilgotnych miejscach, jak lasy deszczowe, rośnie dużo różnych roślin i żyje wiele zwierząt. W zimnych miejscach, jak bieguny, jest mało roślin i zwierząt, bo warunki są trudne do życia. Na pustyniach, gdzie jest gorąco i sucho, rosną tylko specjalne rośliny, jak kaktusy, i żyją zwierzęta, które potrafią przetrwać bez wody przez długi czas.
Krajobraz pustyni lodowej
Pustynie lodowe to najbardziej na północ i na południe wysunięta strefa krajobrazowa na Ziemi. Jest to obszar pokryty lądolodem, czyli grubą warstwą lodu przykrywająca wielki obszar ziemi o grubości do kilku kilometrów. Pustynie lodowe występują w Arktyce – obszar na półkuli północnej oraz w Antarktyce – obszar na półkuli południowej.
Krajobraz tundry
Tundra to typ ekosystemu charakterystyczny dla obszarów okołobiegunowych, w szczególności północnych rejonów Ameryki Północnej, Europy i Azji oraz niektórych obszarów w wysokich górach. Charakteryzuje się on niskimi temperaturami, krótkimi okresami wegetacyjnymi i ograniczoną różnorodnością roślinną. Tundra występuje wyłącznie na półkuli północnej. Występują tu zjawiska dnia polarnego i nocy polarnej oraz zorzy polarnej.
Krajobraz tajgi
Tajga to formacja leśna składająca się głównie z drzew iglastych, występująca tylko na półkuli północnej w obrębie klimatu umiarkowanego chłodnego, na obszarach północnej Europy, północnej Azji i północnej Kanady w Ameryce Północnej. Jest to kraina nieprzyjazna ludziom, ale obfitująca w bogactwa naturalne.
Lasy strefy umiarkowanej
Lasy strefy umiarkowanej stanowią jedne z najbardziej zróżnicowanych i malowniczych ekosystemów na Ziemi. Charakteryzują się bogatą roślinnością, której zmienność kolorów i form na przestrzeni roku tworzy wspaniałe widoki. Wiosną i latem zachwycają soczystą zielenią liści, jesienią eksplozją barw od złota po głębokie czerwienie, a zimą surowym pięknem bezlistnych gałęzi. Różnorodność gatunków roślinnych i zwierzęcych sprawia, że są one nie tylko ważne z punktu widzenia przyrodniczego, ale również kulturowego i rekreacyjnego.
Krajobraz stepów
Stepy to ogromne, trawiaste tereny, które można znaleźć na różnych kontynentach. Mają one wyjątkowe znaczenie dla przyrody i ludzi. Charakteryzują się surowym klimatem, małą ilością deszczu oraz specyficznymi roślinami i zwierzętami. Stepy od wieków są domem dla wielu zwierząt hodowlanych, takich jak bydło i owce, ale także dla dzikich zwierząt, które potrafią przetrwać w trudnych warunkach. Niestety, działalność człowieka często niszczy te tereny.
Krajobraz śródziemnomorski
Strefa krajobrazu śródziemnomorskiego obejmuje głównie tereny wokół Morza Śródziemnego w krajach takich jak Hiszpania, Włochy, Grecja, Turcja, południowa Francja, a także w krajach Afryki Północnej, jak północny Egipt, Maroko czy Tunezja. Region ten jest chętnie odwiedzany przez turystów. Podobne warunki panują również na niewielkich obszarach obu Ameryk i w Australii.
Krajobraz pustyni gorącej
Pustynie gorące to obszary o dużej powierzchni, pozbawione zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i wysokich temperatur powietrza. Pojedyncze rośliny, które tam rosną, są przystosowane do przetrwania w suchych warunkach. Chociaż pustynie gorące wydają się nieprzyjazne, żyje tam wiele zwierząt. Jest to fascynujące miejsce, gdzie życie toczy się w ekstremalnych warunkach, ale dzięki różnym przystosowaniom roślin i zwierząt, a także umiejętnościom ludzi, możliwe jest tam przetrwanie.
Krajobraz sawanny
Sawanna – formacja trawiasta strefy międzyzwrotnikowej o klimacie gorącym z wyraźnie zaznaczoną porą suchą oraz porą deszczową. Strefa sawanny rozciąga się symetrycznie na północ i południe od strefy wilgotnych lasów równikowych. Jest unikalnym ekosystemem, który balansuje pomiędzy lasem a stepem, oferując różnorodne siedliska dla licznych gatunków roślin i zwierząt.
Wilgotny las równikowy
Wilgotne lasy równikowe zwane też lasami deszczowymi, lasami tropikalnymi, dżunglą, to wiecznie zielona formacja leśna, która, rozciąga się wzdłuż równika w strefie międzyzwrotnikowej. Lasy te są bardzo ważne dla naszej planety. Produkują dużo tlenu, którym oddychamy, i pomagają w regulacji klimatu na Ziemi. Są także źródłem wielu produktów, takich jak owoce, leki i drewno.